Spójrz na swoje biurko, do plecaka czy do torebki – ile plastikowych przedmiotów możesz tam znaleźć? Ilu spośród nich nie użyjesz ponownie? Ile plastikowych odpadów generujesz każdego dnia? Czy jesteś w stanie to ograniczyć? Jak poważnym problemem dla współczesnego świata jest nadprodukcja plastiku?
Plastik – co o nim wiemy?
Używając słowa plastik, stosujemy pewnego rodzaju uogólnienie. Jest to potoczne określenie całej grupy materiałów złożonych z polimerów syntetycznych lub polimerów naturalnych „wzbogaconych” syntetycznymi dodatkami. W praktyce plastik to grupa substancji o różnorodnym zastosowaniu. Z poliwęglanów powstają obudowy naszych smartfonów, poliestry wypełniają nasze garderoby, a włosie naszych szczoteczek do zębów składa się z poliamidów. [1]
Jak na materiał, który powstał stosunkowo niedawno, jego historia zaczęła się w połowie XIX wieku, plastik wyjątkowo szybko zagościł w prawie każdej dziedzinie naszego życia. Dlaczego wyparł z rynku inne materiały, takie jak szkło czy metal? Co sprawiło, że tak szybko opanował współczesny świat?
Tani w produkcji, łatwy w obróbce i barwieniu, odporny na czynniki chemiczne i wilgoć, wytrzymały – to cechy plastiku, które zadecydowały o jego sukcesie. Tworzywa sztuczne są materiałem dającym wiele możliwości pożytecznego wykorzystania. Dlatego nie da się całkowicie wyeliminować plastiku z naszego codziennego życia. Ratunkiem może być z jednej strony jego mądre ograniczenie, a z drugiej odpowiedzialne zarządzanie tworzywami i ich recykling.
Globalna nadprodukcja plastiku
Plastikowe butelki, opakowania kosmetyków, pojemniki na żywność, reklamówki… roczna globalna produkcja plastiku wzrosła ponad 200-krotnie od 1950 roku. Tylko w 2018 roku wyprodukowaliśmy go prawie 360 milionów ton. Jednocześnie w samej Europie wyrzuciliśmy ponad 29 milionów ton tego surowca. [2]
Jednak to wcale nie Europa, ani nawet Stany Zjednoczone, które chyba najbardziej kojarzą nam się z jednorazowymi kubeczkami, słomkami i kulturą nadmiernej konsumpcji, są największy producentami tworzyw sztucznych. Według danych z 2018 roku za ponad 50% światowej produkcji plastiku odpowiadają kraje azjatyckie, na czele z Chinami (30% światowej produkcji). [2]
Nadprodukcja plastiku a środowisko
Ostatnio dużo się mówi o wpływie, jaki ma nadprodukcja plastiku na środowisko, które nas otacza. Badania wykazały obecność mikroplastiku m.in. w wodzie deszczowej pobranej w okolicy Gór Skalistych, francuskich Pirenejach, głębinach oceanu [3], a nawet w popularnych napojach takich jak 7 Up czy Coca-Cola. [4]
Szacuje się, że plastik odpowiada za 70% zanieczyszczeń mórz i oceanów. Często zwierzęta mylą go z pożywieniem, przez co staje się dla nich śmiertelną pułapką. Ptaki zjadają cząstki plastiku, myśląc, że to ryby. Foliowe torebki, łudząco podobne do meduz, często stają się łupem żółwi. Albatrosy „gustują” w plastikowych nakrętkach. Przeprowadzono wiele eksperymentów badających wpływ mikro- i nanoplastiku na organizmy żywe. Wykazano, że może się on akumulować w tkankach żywych organizmów i wpływać na funkcjonowanie ich organów. [3]
Ponad 90% plastiku w morzach i oceanach pochodzi z zaledwie dziesięciu rzek. Osiem z tych rzek – Jangcy, Indus, Rzeka Żółta (Huang He), Hai He, Ganges, Rzeka Perłowa, Amur i Mekong – znajduje się w Azji, dwie pozostałe, Nil i Niger, w Afryce. Jest to głównie efekt niewłaściwego zarządzania plastikowymi odpadami w ich dorzeczach. [5]
Życie plastiku
Jednorazowe słomki, kubki, reklamówki czy talerze, chociaż nazywane jednorazowymi, z perspektywy ludzkiego życia są wieczne. Plastik i tworzywa sztuczne mogą rozkładać się od stu do nawet tysiąca lat. [6]
Rocznie każdy mieszkaniec Europy generuje ok. 31 kg śmieci z plastiku, a tylko 30% z nich podlega recyklingowi [6]. Rozróżnia się kilka metod postępowania z odpadami z tworzyw sztucznych [3]:
- Recykling energetyczny – spalanie odpadów, w wyniku którego uzyskujemy ciepło wykorzystane do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej.
- Koksowanie odpadów z tworzyw sztucznych – dodawanie do węgla w procesie koksowania rozdrobnionego tworzywa sztucznego. Otrzymuje się gaz koksowniczy i koks.
- Recykling materiałowy – ponowne przetworzenie odzyskanych tworzyw sztucznych na nowe wyroby.
- Recykling chemiczny – rozłożenie cząstek tworzyw sztucznych na monomery lub inne surowce chemiczne.
Niestety wciąż większość plastikowych śmieci ląduje na tradycyjnych wysypiskach, a w gorszym wypadku w naszych lasach.
Wrocław nie marnuje
W odpowiedzi na te szacunki Wrocław (miasto szczególnie nam bliskie), ruszył z zapowiedzią kampanii #WrocławNieMarnuje. Przyświeca jej cel edukacyjny, ale również praktyczny – zadeklarowano odejście od używania plastiku w urzędach i spółkach miejskich. Bardziej eko mają być również duże imprezy plenerowe. Aby zebrać miejskie ekologiczne inicjatywy, utworzono specjalną stronę: WroclawNieMarnuje
Co możesz zrobić, aby ograniczyć zużycie plastiku?
Unikaj jednorazówek
Nie kupuj plastikowych słomek, sztućców, talerzy. Unikaj warzyw i owoców pakowanych w plastikowe opakowania. Nawet najmniejsza zmiana ma tutaj ogromne znaczenie!
Zainwestuj w jakość
Kupuj przedmioty, które będą służyły przez lata. Nie oszczędzaj na ubraniach. Zamiast kolejnej poliestrowej koszulki z promocji, wybierz tę z naturalnych materiałów. Wdzięczne będzie nie tylko środowisko, ale i twoja skóra.
Kupuj produkty wielokrotnego użytku
Dobry zestaw startowy to materiałowa torba na zakupy (zamiast foliowej) i wielorazowa butelka z filtrem lub kubek (już teraz w wielu miejscach w Polsce zamawiając kawę do swojego kubka, możecie liczyć na zniżki!). Tym bardziej zaawansowanym proponujemy też zapakowanie lunchu do pracy w wielorazowy pojemnik lub woskowijkę i zastąpienie plastikowych słomek metalowymi.
Zabieraj śmieci do domu
Wracając z ogniska, grilla czy pikniku na łonie natury zabierz ze sobą swoje śmieci. Pamiętajmy o tym także podczas górskich wycieczek i letniego plażowania.
Ogranicz plastik w łazience
Zamiast kolejnej plastikowej butelki z żelem pod prysznic, szamponem czy odżywką, wybierz mydło i szampon w kostce. Coraz więcej firm ma takie w swojej ofercie. Dodatkowym plusem są ich naturalne składy. Zrezygnuj z plastikowych maszynek, a zainwestuj w metalową z zestawem wymiennych ostrzy.
Wybieraj produkty bez mikrogranulek
Szkodliwe mikrogranulki plastiku znajdują się w wielu kosmetykach. Podczas zakupów sprawdzaj etykiety i zrezygnuj z produktów, które zawierają: polietylen (PE), polipropylen (PP), nylon oraz inne tworzywa sztuczne.
Zrezygnuj z foli
Podczas zakupów, zarówno tych offline jak i online, poproś o niepakowanie ich w folię. Zdarza się, że nawet gdy masz własną siatkę, sprzedawca automatycznie pakuje ją w dodatkowy plastik. Wiele sklepów internetowych oferuje zamiast folii bąbelkowej wypełniacze z papieru lub tektury.
Źródła:
[3] PLASTIK W ŚRODOWISKU Co wiemy o jego szkodliwości?
[5] Eksport odpadów z tworzyw sztucznych przez rzeki do morza
0 komentarzy