Czy zasypie nas plastik? Globalna nadprodukcja plastiku

Spójrz na swoje biurko, do plecaka czy do torebki – ile plastikowych przedmiotów możesz tam znaleźć? Ilu spośród nich nie użyjesz ponownie? Ile plastikowych odpadów generujesz każdego dnia? Czy jesteś w stanie to ograniczyć? Jak poważnym problemem dla współczesnego świata jest nadprodukcja plastiku?

Plastik – co o nim wiemy?

Używając słowa plastik, stosujemy pewnego rodzaju uogólnienie. Jest to potoczne określenie całej grupy materiałów złożonych z polimerów syntetycznych lub polimerów naturalnych „wzbogaconych” syntetycznymi dodatkami. W praktyce plastik to grupa substancji o różnorodnym zastosowaniu. Z poliwęglanów powstają obudowy naszych smartfonów, poliestry wypełniają nasze garderoby, a włosie naszych szczoteczek do zębów składa się z poliamidów. [1] 

Jak na materiał, który powstał stosunkowo niedawno, jego historia zaczęła się w połowie XIX wieku, plastik wyjątkowo szybko zagościł w prawie każdej dziedzinie naszego życia. Dlaczego wyparł z rynku inne materiały, takie jak szkło czy metal? Co sprawiło, że tak szybko opanował współczesny świat?  

Tani w produkcji, łatwy w obróbce i barwieniu, odporny na czynniki chemiczne i wilgoć, wytrzymały – to cechy plastiku, które zadecydowały o jego sukcesie. Tworzywa sztuczne są materiałem dającym wiele możliwości pożytecznego wykorzystania. Dlatego nie da się całkowicie wyeliminować plastiku z naszego codziennego życia. Ratunkiem może być z jednej strony jego mądre ograniczenie, a z drugiej odpowiedzialne zarządzanie tworzywami i ich recykling.

Infografika dotycząca nadprodukcji plastiku.

Globalna nadprodukcja plastiku

Plastikowe butelki, opakowania kosmetyków, pojemniki na żywność, reklamówki… roczna globalna produkcja plastiku wzrosła ponad 200-krotnie od 1950 roku. Tylko w 2018 roku wyprodukowaliśmy go prawie 360 milionów ton. Jednocześnie w samej Europie wyrzuciliśmy ponad 29 milionów ton tego surowca. [2] 

Jednak to wcale nie Europa, ani nawet Stany Zjednoczone, które chyba najbardziej kojarzą nam się z jednorazowymi kubeczkami, słomkami i kulturą nadmiernej konsumpcji, są największy producentami tworzyw sztucznych. Według danych z 2018 roku za ponad 50% światowej produkcji plastiku odpowiadają kraje azjatyckie, na czele z Chinami (30% światowej produkcji). [2]

Nadprodukcja plastiku a środowisko

Ostatnio dużo się mówi o wpływie, jaki ma nadprodukcja plastiku na środowisko, które nas otacza. Badania wykazały obecność mikroplastiku m.in. w wodzie deszczowej pobranej w okolicy Gór Skalistych, francuskich Pirenejach, głębinach oceanu [3], a nawet w popularnych napojach takich jak 7 Up czy Coca-Cola. [4]

Szacuje się, że plastik odpowiada za 70% zanieczyszczeń mórz i oceanów. Często zwierzęta mylą go z pożywieniem, przez co staje się dla nich śmiertelną pułapką. Ptaki zjadają cząstki plastiku, myśląc, że to ryby. Foliowe torebki, łudząco podobne do meduz, często stają się łupem żółwi. Albatrosy „gustują” w plastikowych nakrętkach. Przeprowadzono wiele eksperymentów badających wpływ mikro- i nanoplastiku na organizmy żywe. Wykazano, że może się on akumulować w tkankach żywych organizmów i wpływać na funkcjonowanie ich organów. [3]

Ponad 90% plastiku w morzach i oceanach pochodzi z zaledwie dziesięciu rzek. Osiem z tych rzek – Jangcy, Indus, Rzeka Żółta (Huang He), Hai He, Ganges, Rzeka Perłowa, Amur i Mekong – znajduje się w Azji, dwie pozostałe, Nil i Niger, w Afryce. Jest to głównie efekt niewłaściwego zarządzania plastikowymi odpadami w ich dorzeczach. [5]

Życie plastiku

Jednorazowe słomki, kubki, reklamówki czy talerze, chociaż nazywane jednorazowymi, z perspektywy ludzkiego życia są wieczne. Plastik i tworzywa sztuczne mogą rozkładać się od stu do nawet tysiąca lat. [6]

Rocznie każdy mieszkaniec Europy generuje ok. 31 kg śmieci z plastiku, a tylko 30% z nich podlega recyklingowi [6]. Rozróżnia się kilka metod postępowania z odpadami z tworzyw sztucznych [3]:

  • Recykling energetyczny – spalanie odpadów, w wyniku którego uzyskujemy ciepło wykorzystane do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej.
  • Koksowanie odpadów z tworzyw sztucznych – dodawanie do węgla w procesie koksowania rozdrobnionego tworzywa sztucznego. Otrzymuje się gaz koksowniczy i koks.
  • Recykling materiałowy – ponowne przetworzenie odzyskanych tworzyw sztucznych na nowe wyroby.
  • Recykling chemiczny – rozłożenie cząstek tworzyw sztucznych na monomery lub inne surowce chemiczne.

Niestety wciąż większość plastikowych śmieci ląduje na tradycyjnych wysypiskach, a w gorszym wypadku w naszych lasach. 

Wrocław nie marnuje

W odpowiedzi na te szacunki Wrocław (miasto szczególnie nam bliskie), ruszył z zapowiedzią kampanii #WrocławNieMarnuje. Przyświeca jej cel edukacyjny, ale również praktyczny – zadeklarowano odejście od używania plastiku w urzędach i spółkach miejskich. Bardziej eko mają być również duże imprezy plenerowe. Aby zebrać miejskie ekologiczne inicjatywy, utworzono specjalną stronę: WroclawNieMarnuje

Co możesz zrobić, aby ograniczyć zużycie plastiku?

Unikaj jednorazówek 

Nie kupuj plastikowych słomek, sztućców, talerzy. Unikaj warzyw i owoców pakowanych w plastikowe opakowania. Nawet najmniejsza zmiana ma tutaj ogromne znaczenie!

Zainwestuj w jakość

Kupuj przedmioty, które będą służyły przez lata. Nie oszczędzaj na ubraniach.  Zamiast kolejnej poliestrowej koszulki z promocji, wybierz tę z naturalnych materiałów. Wdzięczne będzie nie tylko środowisko, ale i twoja skóra.

Kupuj produkty wielokrotnego użytku

Dobry zestaw startowy to materiałowa torba na zakupy (zamiast foliowej) i wielorazowa butelka z filtrem lub kubek (już teraz w wielu miejscach w Polsce zamawiając kawę do swojego kubka, możecie liczyć na zniżki!). Tym bardziej zaawansowanym proponujemy też zapakowanie lunchu do pracy w wielorazowy pojemnik lub woskowijkę i zastąpienie plastikowych słomek metalowymi. 

Zabieraj śmieci do domu

Wracając z ogniska, grilla czy pikniku na łonie natury zabierz ze sobą swoje śmieci. Pamiętajmy o tym także podczas górskich wycieczek i letniego plażowania. 

Ogranicz plastik w łazience

Zamiast kolejnej plastikowej butelki z żelem pod prysznic, szamponem czy odżywką, wybierz mydło i szampon w kostce. Coraz więcej firm ma takie w swojej ofercie. Dodatkowym plusem są ich naturalne składy. Zrezygnuj z plastikowych maszynek, a zainwestuj w metalową z zestawem wymiennych ostrzy.

Wybieraj produkty bez mikrogranulek

Szkodliwe mikrogranulki plastiku znajdują się w wielu kosmetykach. Podczas zakupów sprawdzaj etykiety i zrezygnuj z produktów, które zawierają: polietylen (PE), polipropylen (PP), nylon oraz inne tworzywa sztuczne. 

Zrezygnuj z foli

Podczas zakupów, zarówno tych offline jak i online, poproś o niepakowanie ich w folię. Zdarza się, że nawet gdy masz własną siatkę, sprzedawca automatycznie pakuje ją w dodatkowy plastik. Wiele sklepów internetowych oferuje zamiast folii bąbelkowej wypełniacze z papieru lub tektury. 

Źródła:

[1] Tworzywa sztuczne

[2] Plastics – the Facts 2019

[3] PLASTIK W ŚRODOWISKU Co wiemy o jego szkodliwości?

[4] Mikroplastik w napojach

[5] Eksport odpadów z tworzyw sztucznych przez rzeki do morza

[6] WWF –  WAKACJE W MORZU PLASTIKU I OCEANIE TOKSYN?

Ogarnijmy To Razem

Jesteśmy organizacją nonprofit i wierzymy, że oddolne działania mają znaczenie. Pomóż nam w naszej misji!

Postaw mi kawę na buycoffee.to

O autorze:

Katarzyna Mamzer

Z wykształcenia biotechnolog, na co dzień zajmuje się bakteriami. W wolnym czasie poznaje inne kraje i kontynenty podróżując lub ucieka w świat fantazji przy kawie i dobrej książce.

www

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Pin It on Pinterest

Share This