Jesteśmy istotami społecznymi  – rodzina, znajomi, współpracownicy, każdego dnia otaczają nas osoby, z którymi możemy wejść w interakcję.
Jeśli nie mamy możliwości kontaktu z innymi ludźmi lub są one ograniczone, to w niedługim czasie odczuwamy negatywny wpływ odosobnienia na jakość naszego życia.

Szczególnie dotkliwie te sytuacje przeżywają dzieci i osoby starsze.

Jak wynika z prognozy demograficznej GUS, w 2050 roku udział osób starszych (65 lat i więcej) w społeczeństwie przekroczy 30% (w miastach prawie 35%). Oznacza to, że za 30 lat wokół nas będzie żyło prawie 2 razy więcej seniorów niż obecnie.

Proces starzenia się społeczeństwa jest ogromnym wyzwaniem dla państw, ale także dla osób starszych, które muszą stawić czoła nie tylko problemom zdrowotnym, ale również samotności i wykluczeniu społecznemu.

Samotność seniorów staje się coraz poważniejszym problemem w społeczeństwie. Z badań przeprowadzonych przez Stowarzyszenie mali bracia Ubogich wynika, że 20% osób w wieku 65+ czuje się samotna. Jedna na 20 osób nie ma do kogo zwrócić się o pomoc, gdy zajdzie taka konieczność. Z danych wynika również, że 5% seniorów w wieku 80+ NIGDY nie wychodzi z domu.

Przyczyny samotności wśród seniorów

• Związane z sytuacją rodzinną i społeczną – przejście na emeryturę, ograniczenie kontaktów zawodowych, opuszczenie domu rodzinnego przez dzieci (często również ich wyjazd za granicę), utrata współmałżonka i zmniejszanie się kręgu przyjaciół i znajomych.
• Związane z sytuacją zdrowotną – choroby wpływające na sprawność ruchową i psychiczną, a w konsekwencji ograniczenie samodzielności i mobilności.
• Wykluczenie społeczne – bariery technologiczne ograniczające możliwość kontaktu z rodziną i znajomymi, trudności ze zrozumieniem otoczenia, pogłębiające się różnice pokoleniowe.
• Bariery wewnętrzne – niechęć do proszenia o pomoc, poczucie odrzucenia i bycia niepotrzebnym, bierność i niechęć do podejmowania działań oraz brak pomysłów na spędzanie wolnego czasu.

Konsekwencje tego problemu mogą być bardzo poważne. Od poczucia osamotnienia, obniżenia własnej wartości, niechęci do nawiązywania kontaktu z ludźmi, nawet do zaburzeń depresyjnych i lękowych.

Czasami powstaje wręcz błędne koło, gdzie trudno rozróżnić przyczyny niechęci do nawiązywania kontaktów od jej skutków.

Jak pomóc starszym osobom funkcjonować w społeczeństwie?

Dużo zależy od stanu zdrowia i chęci podjęcia aktywności. Jeśli taka chęć jest – pomóżmy im znaleźć zajęcie, które będzie dawało jak największą satysfakcję i pozwoli dzielić własne pasje z innymi:

Przejrzyjmy oferty lokalnych organizacji, instytucji publicznych i wyznaniowych  – może to być klub seniora, organizacje zrzeszające np. kombatantów, Uniwersytety Trzeciego Wieku, ale także chór, klub sportowy czy biblioteka. Wszystko zależy od zainteresowań i dostępnych ofert, których z roku na rok jest coraz więcej.
⠀
W takich miejscach często spotkamy się z programem przygotowanym specjalnie z myślą o najstarszych odbiorcach: zajęcia edukacyjne i ruchowe, kursy komputerowe, wycieczki, spotkania z ciekawymi ludźmi, spotkania dla osób samotnych itp.
⠀
Takie spotkania owocują nawiązaniem nowych znajomości, a czasem powstaniem kolejnych inicjatyw wśród dotychczasowych uczestników. Wspólne organizują oni kolejne wydarzenia, nie tylko dla seniorów. W niektórych miastach działają również tzw. banki czasu – sieć wymiany usług, w której walutą jest czas (niezależnie od ich rynkowej wartości). Duża część ofert pochodzi właśnie od seniorów.

Istnieją również programy dedykowane właśnie walce z samotnością u osób starszych, które można wspierać. Jednym z nich jest Paczka Seniorów organizowana przez Stowarzyszenie Wiosna (prowadzące także Szlachetna PACZKA). Akcja wspiera tworzenie nowych relacji – z wolontariuszami, ale także między samymi seniorami. Więcej informacji znajdziecie na stronie Paczka Seniorów.
⠀
Budujmy również kontakty i więzi między pokoleniami czysto prywatnie. Uśmiech, szacunek i otwartość wobec osób starszych może przynieść mnóstwo pozytywnych emocji, dla każdej ze stron.

Jak zredukować poczucie samotności starszych osób

Wspomnienia seniorów są bezcenne, póki mamy okazję – rozmawiajmy: o historii rodziny, wspomnieniach, tradycji. Wprowadzajmy ich również we współczesne wydarzenia i zmieniająca się rzeczywistość, tak aby łatwiej było im poruszać się w obecnym świecie

Jeśli nie możemy odwiedzać ich osobiście, znajdźmy inny sposób kontaktu. Najprościej – telefonicznie, być może uda się wam połączyć również przez internet, czy różnego rodzaju komunikatory. Dla osób starszych, samotnych, szukających wsparcia funkcjonuje również Telefon Zaufania dla Osób starszych – 22 635 09 54.

Bądźmy uważni również na sytuację naszych samotnych sąsiadów. Nasza obecność, rozmowa i drobna codzienna pomoc może znaczyć dla nich bardzo wiele. Możemy pokonać samotność u ludzi starszych, dając im szansę podtrzymania starych i nawiązania nowych więzi!

Czy spotkałeś się ze zjawiskiem samotności u ludzi starszych?
Czy pomogłeś kiedyś starszym osobom w potrzebie? Jakie są twoje doświadczenia?
Czy masz pomysł na to, jak można na nowo włączyć seniorów w lokalne życie społeczne?
⠀
Korzystając z okazji, składamy serdeczne życzenia wszystkim Babciom i Dziadkom, którzy będą świętować w przyszłym tygodniu!
Zróbcie im najlepszy prezent – wpadnijcie w odwiedziny.

Źródła:
GUS – Sytuacja demograficzna
mali bracia Ubogich
Artykuł naukowy Pauliny Dąbrowskiej
Aktywizacja społeczna osób starszych – Tomasz Schimanek
Samotność.org