Hanna Piskorska

Zdrowie psychiczne mężczyzn, czyli “chłopaki też płaczą”

Chłopaki nie płaczą, nie mazgaj się, nie bądź jak baba, facet musi się czasem napić, mężczyźni nie mają uczuć, prawdziwy mężczyzna powinien wybudować dom, zasadzić drzewo i spłodzić syna… To tylko kilka często spotykanych twierdzeń kierowanych w stronę mężczyzn. Stereotypy dotyczące płci są jednymi z najbardziej osadzonych w naszej kulturze. Różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami dotyczą nie tylko cech biologicznych, ale także społeczno-kulturowych. Gender (płeć społeczno-kulturowa) jest kształtowana przez narzucone wzorce zachowań, normy, modele. Zdrowie psychiczne mężczyzn rozpatruje się, biorąc pod uwagę, przede wszystkim ten składnik tożsamości płciowej. [1]

Zdrowie psychiczne mężczyzn w liczbach 

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) [2], we wszystkich krajach objętych raportem, ilość samobójstw jest większa wśród mężczyzn niż kobiet. Dane dotyczące Polski pokazują, że w 2019 roku mężczyźni odbierali sobie życie nawet kilkukrotnie częściej niż kobiety. Również współczynnik umieralności w wyniku samobójstw w 2015 był wśród nich ponad 6-krotnie wyższy. [3] Jednak badania pokazują także, że depresja występuje dwa do trzech razy rzadziej u mężczyzn niż u kobiet. Z kolei u płci męskiej najczęściej diagnozuje się schizoidalne zaburzenia osobowości, osobowość antyspołeczną i zespoły uzależnień od substancji psychoaktywnych. [1]

Stereotypy płci wpływają na zdrowie psychiczne mężczyzn

Stereotypy dotyczące płci odnoszą się przede wszystkim do ról zawodowych oraz rodzinnych. Dotyczą też cech charakteru i wyglądu.

Życie rodzinne

Według kulturowo-społecznego schematu mężczyzna jest odpowiedzialny za utrzymanie rodziny, ma być przywódcą i podejmować najważniejsze decyzje. W gospodarstwie domowym powinien zajmować się jedynie naprawą sprzętów i usuwaniem usterek.

Kariera

W odniesieniu do sfery zawodowej — stereotypowo mężczyzna powinien wykonywać prace fizyczne, wymagające determinacji i szybkiego podejmowania decyzji lub zarządzać ludźmi. Musi być samcem alfa, urodzonym liderem. 

Osobowość

Jeśli chodzi o sferę cech osobowości, mężczyzna powinien odznaczać się: kompetencją, racjonalnością, instrumentalnością, przedsiębiorczością, dominacją, samowystarczalnością, agresywnością, odwagą, a także poczuciem wyższości.

Cechy fizyczne

Cechy charakteru powinny odzwierciedlać się w wyglądzie fizycznym: wysoki wzrost, krzepkość, rozbudowane barki.

Postawa wobec zdrowia

Kobiety mają większe przyzwolenie na zachowania prozdrowotne, takie jak: wizyty u lekarzy, psychoterapia, zdrowe odżywianie, abstynencja. Jeśli mężczyzna zbyt często odwiedza specjalistów, szczególnie psychiatrów, czy psychoterapeutów może być odbierany jako słaby. Istnieje mit, że żaden “facet” nie nasyci się sałatką. Prawdziwe męskie jedzenie to golonka, najlepiej popijana piwem. W sytuacji towarzyskiej, mężczyźnie może być trudniej odmówić picia alkoholu. 

Mimo — wydawać by się mogło — większej świadomości szkodliwości stereotypów wśród społeczeństwa, nadal funkcjonują one jako normy społeczne. Każdy z nas w pewnym stopniu stara się ich przestrzegać, w obawie przed wykluczeniem. Wszystkie wymienione cechy pokazują, że stereotypowo postępujący mężczyzna nie może pozwolić sobie na wyrażanie emocji, szukanie pomocy i powiedzenie, że nie daje sobie rady. Nie może też przyznać się do odczuwania objawów depresji.  [4,5]

Infografika — zdrowie psychiczne mężczyzn.

Dlaczego mężczyźni rzadziej niż kobiety doświadczają depresji?

Stereotypy mogą być bardzo krzywdzące. Ze względu na narzucone normy społeczne część mężczyzn nie przyznaje się do problemów psychicznych lub nawet nie zdaje sobie z nich sprawy. Mężczyźni rzadziej zgłaszają się do specjalistów. Okazuje się, że również metody i kryteria rozpoznania różnych zaburzeń psychicznych, zostały opracowane przede wszystkim na podstawie badań przeprowadzanych wśród kobiet.

W depresji u mężczyzn mogą występować objawy odmienne od tych, które są uwzględnione w kryteriach diagnostycznych. W badaniu dotyczącym doświadczania objawów depresji u mężczyzn i kobiet włączono do objawów „męskie” symptomy depresji. Zaliczymy do nich: napady złości/agresji, nadużywanie substancji psychoaktywnych i podejmowanie ryzyka. Uwzględniając skalę z tymi objawami, depresję rozpoznano u większej liczby mężczyzn niż kobiet. Istnieje oddzielny termin tzw. depresja ukryta, typowa dla mężczyzn, ujawnia się ona pod postacią uzależnień, zachowań impulsywnych i agresywnych. [6] 

Alkohol sposobem na radzenie sobie z emocjami

Uzależnienia, a szczególnie te od alkoholu występują częściej wśród mężczyzn. Ma na to wpływ wiele czynników. Znowu musimy wrócić do kontekstu kulturowego i stereotypów. Picie alkoholu wpisuje się w schemat „hipermęskości”. Dodatkowo, mężczyźni, w większym stopniu, niż kobiety, mają przyzwolenie na picie w przestrzeniach publicznych, miejscach widocznych dla innych. Z powodu większego przyzwolenia społecznego na picie, nie odczuwają w tak bolesny sposób skutków uzależnienia, w porównaniu z płcią piękną. Nie tracą tak szybko sieci wsparcia w postaci rodziny, przyjaciół. Rzadziej podejmują się terapii uzależnień. Alkoholizm jest w wielu przypadkach maską depresji. [1]

Psychoterapia, a zdrowie psychiczne mężczyzn

Mężczyźni rzadziej niż kobiety korzystają z różnych form pomocy. Z mniejszą częstotliwością uczestniczą w programach profilaktycznych, oraz zgłaszają się do lekarzy. Tak samo wygląda sytuacja w odniesieniu do wizyt u psychiatrów i psychoterapeutów. Również w  obszarze ochrony zdrowia jest zbyt małe skupienie na zdrowiu psychicznym mężczyzn. Częściej psychoterapeutami są kobiety, co może utrudniać nawiązanie więzi psychoterapeutycznej. Mężczyźni uważają również, że psychoterapia to domena kobiet, pewnego rodzaju fanaberia. Odrzucają odczuwanie bólu i izolują się ze swoimi problemami. [6, 7]

Interwencje

Przytoczone wyżej dane i wnioski z badań pokazują, że zarówno działania profilaktyczne, jak i leczenie zaburzeń psychicznych należy dostosować pod względem płci. Istnieje mało interwencji i programów skierowanych tylko na zdrowie psychiczne mężczyzn. Badacze studiujący to zagadnienie, doszli do ciekawych wniosków. Najlepsze wyniki dawały terapie i działania, które odwoływały się do tradycyjnych wartości związanych ze schematami męskości:

  • programy, w których wykorzystywano terapię poznawczo — behawioralną połączoną z zajęciami sportowymi i działaniami zespołowymi,
  • działania, w których osobą kierującą (terapeutą, przewodnikiem) był mężczyzna,
  • programy oparte na działaniach i warsztatach, które nie były przedstawiane i postrzegane jako „terapia”,
  • programy, w których wzmacniano wśród uczestników „męskie” cechy charakteru: niezależność, kontrolę emocjonalną, samodzielność, odwagę [8]

Co możemy zrobić?

Musimy pamiętać, że poza dostosowywaniem programów zdrowotnych skierowanych do mężczyzn, musimy zmienić także kulturowo-społeczne postrzeganie płci. Należy walczyć ze stereotypami, które są krzywdzące zarówno dla mężczyzn jak i kobiet.

Pamiętaj, że każda osoba, niezależnie od płci może:

  • odczuwać i wyrażać swoje emocje,
  • zgłosić się z problemami i dolegliwościami do lekarza i psychoterapeuty,
  • wykonywać dowolny wybrany przez siebie zawód,
  • uprawiać wybraną przez siebie aktywność fizyczną, 
  • stanowić o sobie i podejmować decyzję zgodne jedynie ze sobą, nie patrząc na stereotypowe normy społeczne.

Jeśli chcesz wiedzieć, w jaki sposób możesz wspierać osobę w depresji- zajrzyj do tego artykułu. Dowiesz się, w jaki sposób rozmawiać z osobą chorą, a jakich tematów lepiej unikać. Jeśli Ty lub ktoś Ci bliski potrzebuje pomocy, na końcu tego artykułu znajdziesz numery, pod którymi możesz się po nią zgłosić.

Źródła

  1. Zdrowie psychiczne kobiet i mężczyzn. płeć społeczno-kulturowa a kategorie „zdrowia psychicznego”
  2. Suicide rates – Mental health
  3. Zdrowie psychiczne w Unii Europejskiej 
  4. Rola stereotypów płci w kształtowaniu postaw kobiet i mężczyzn wobec zdrowia
  5. Stereotypy a wizerunki mężczyzn na przykładzie programu „Droga do Ironmana”
  6. The Experience of Symptoms of Depression in Men vs Women: Analysis of the National Comorbidity Survey Replication
  7. „Uwikłani w płeć” – od wytwarzania i reprodukowania męskości po formy przekraczania płci
  8. Men’s Mental Health Promotion Interventions: A Scoping Review

Wierzymy, że wiedza inspiruje do działania

Pomóż fundacji Problematy rozwijać projekty edukacyjne i aplikację Rzut Beretem

Sprawdź inne artykuły w tym temacie: Zdrowie psychiczne

O autorze:

Hanna Piskorska

Jeśli nie wymyśla nowych połączeń smakowych w kuchni, to chodzi po lesie i rozmyśla, jak rozwiązać wszystkie problemy świata. Mało mówi, ale bacznie obserwuje. W wolnym czasie siedzi pod kocem z kotem na kolanach i książką, pędzlem lub igłą w ręce.

0 Comments

Submit a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Pin It on Pinterest

Share This